Δήμος Μαριναλέντα (Ισπανία): Ένα πείραμα που διαρκεί 31 χρόνια

Αναδημοσίευση από www.a-po-drasi.gr

Τη Δευτέρα 13/9 οργανώθηκε μια εξαιρετικά επιτυχημένη εκδήλωση στον ελεύθερο κοινωνικό χώρο «Βοτανικός Κήπος» της Πετρούπολης με προσκεκλημένο το δήμαρχο της Μαριναλέντα (Ισπανία) Χουάν Μανουέλ Σάντσες Γκορντίγιο, την οποία παρακολούθησαν πάνω από 500 άτομα.

Από το 1979 στη μικρή αυτή πόλη της Ισπανίας των 3.000 κατοίκων διεξάγεται ένα αυτοδιοικητικό πείραμα αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης, το οποίο η συλλογικότητα του «Βοτανικού Κήπου» αποφάσισε να παρουσιάσει. Και πρέπει να ομολογήσουμε ότι όσοι/όσες είχαμε την ευκαιρία να την παρακολουθήσουμε μάθαμε πολλά.

Η Μαριναλέντα βρίσκεται στη φτωχότερη περιοχή της Ισπανίας, την Ανδαλουσία, όπου το 50% των καλλιεργούμενων εκτάσεων ανήκει στο 2% του πληθυσμού. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο δήμαρχος «το μόνο που παράγαμε ήταν ανεργία και μετανάστευση». Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση οι κάτοικοι αποφάσισαν να αντισταθούν. Το 1979 ο συνδυασμός του Χουάν Μανουέλ Σάντσες Γκορντίγιο κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία στις δημοτικές εκλογές και έκτοτε, και για 31 συνεχή χρόνια, επανεκλέγεται. Και όχι τυχαία.

Η Μαριναλέντα διοικείται από τις συνελεύσεις των κατοίκων της μια και βασικό μέλημα είναι η συμμετοχή του κόσμου. Ο οικονομικός προϋπολογισμός οργανώνεται στη βάση των αποφάσεων των συνελεύσεων γειτονιάς, στις οποίες οι κάτοικοι αποφασίζουν τα έργα που κάθε χρονιά πρέπει να γίνουν στην περιοχή τους. Στις συνελεύσεις επιδιώκεται η συναίνεση αλλά χρησιμοποιείται και η ψηφοφορία όταν υπάρχει διάσταση απόψεων. Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται 60-70 συνελεύσεις.

Οι κάτοικοι της Μαριναλέντα συμμετέχουν επίσης εθελοντικά στις συλλογικές εργασίες, όπως είναι η συντήρηση δρόμων και κήπων/πάρκων αλλά και το χτίσιμο σπιτιών. Εχοντας θεσπίσει το θεσμό των «κόκκινων Κυριακών», το Σάββατο περνάει ένα αυτοκίνητο με μεγάφωνο και ανακοινώνεται στη γειτονιά η εργασία που πρέπει να γίνει. Ενώ τέλος, όσοι έχουν συνδικαλιστική ή πολιτική ισχύ ζουν όπως και οι υπόλοιποι κάτοικοι της πόλης, δηλαδή από τη δουλειά τους και μόνο.

Ομως, όπως πολύ σωστά το έθεσε ο προσκλεκλημένος δήμαρχος, η πολιτική δημοκρατία χωρίς οικονομική δημοκρατία είναι ένα μεγάλο ψέμα. Γι’ αυτό πέρα από την άμεση δημοκρατία αποφάσισαν να προχωρήσουν κι ένα βήμα παραπέρα: να αντιμετωπίσουν την ανεργία διεκδικώντας τη γη από τους γαιοκτήμονες. Επί 12 χρόνια αγωνίστηκαν με όλα τα μέσα: με γενικές απεργίες, με απεργίες πείνας, με μπλοκάρισμα δρόμων, τρένων και αεροδρομίων, διατρέχοντας τη χώρα με πορείες. Αντιμετώπισαν βέβαια φυλακίσεις, διώξεις, καταστολή, καταδικαστικές δικαστικές αποφάσεις, ακόμα και απόπειρες δολοφονίας (δύο εναντίον του δημάρχου). Και τα κατάφεραν. Οι κάτοικοι της Μαριναλέντα απέσπασαν από τον ισχυρό γαιοκτήμονα της περιοχής 12.000 στρέμματα γης και στη συνέχεια δημιούργησαν έναν αγροτικό συνεταιρισμό (El Humoso) από τον οποίο ζει σήμερα σχεδόν όλο το χωριό. «Η γη δεν ανήκει σε κανέναν, η γη δεν αγοράζεται, η γη ανήκει σε όλους! Τη γη την έχουμε δανειστεί από τους προγόνους μας και οφείλουμε να την επιστρέψουμε βελτιωμένη στα παιδιά μας», λέει ο δήμαρχος.

Η ανεργία όμως παρέμενε σε υψηλά επίπεδα. Γι’ αυτό και αποφάσισαν να δημιουργήσουν και ένα μικρό μεταποιητικό εργοστάσιο (Humar Marinaleda) στο οποίο συσκευάζονται οι συγκομιδές (ελιές και ελαιόλαδο, αγκινάρες, πιπεριές, κ.λπ.), βρίσκεται στη μέση του χωριού και σε αυτό εργάζονται περίπου 60 γυναίκες και 4-5 άνδρες. Τα προϊόντα πωλούνται κυρίως στην Ισπανία.

Τόσο στον αγροτικό συνεταιρισμό όσο και στο εργοστάσιο όλοι έχουν τον ίδιο μισθό, ανεξάρτητα από τη δουλειά που κάνουν. Οι συνεταίροι εργάζονται 6½ ώρες την ημέρα, από τη Δευτέρα ώς το Σάββατο, δηλαδή 39 ώρες την εβδομάδα και αμείβονται με 47 ευρώ την ημέρα. Τα κέρδη του συνεταιρισμού δεν μοιράζονται, αλλά επενδύονται και πάλι στο συνεταιρισμό για να δημιουργηθούν δουλειές. Γι′ αυτό στο χωριό δεν υπάρχουν άνεργοι. Ακόμη και σε εποχές που δεν υπάρχουν αρκετές γεωργικές δουλειές για όλους, οι μισθοί καταβάλλονται.

Ελειπε όμως ένα ακόμα βήμα: αυτό της κοινωνικής δημοκρατίας το οποίο εστιαζόταν κυρίως στην έλλειψη στέγης. Ηταν πολύ συνηθισμένο να μένουν σε ένα σπίτι ακόμα και τρεις γενιές. Μετέτρεψαν ιδιόκτητα εδάφη σε δημόσια και δημιούργησαν μια λίστα κατοικιών για νέους. Παρέχεται λοιπόν στους νέους δωρεάν τόσο η γη, όσο και οι εργάτες αλλά και οι αρχιτέκτονες και αυτοί είναι υποχρεωμένοι να βάλουν την προσωπική τους εργασία ώστε να χτίσουν το σπίτι τους με τη βοήθεια της γειτονιάς (αναφερθήκαμε παραπάνω στις «κόκκινες Κυριακές»). Το σπίτι που παρέχεται είναι 90 μ2 με 100 μ2 αυλή και κοστίζει 15 ευρώ το μήνα!

Στη Μαριναλέντα, η στέγαση, η εργασία, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση και η υγεία θεωρούνται δικαίωμα. Μια θέση στον παιδικό σταθμό με όλα τα γεύματα κοστίζει 12 ευρώ τον μήνα. Ενώ η χρήση της πισίνας (ανοιχτή και κλειστή) 3 ευρώ το χρόνο. Λειτουργούν επίσης ομάδες που φροντίζουν τους ηλικιωμένους στα σπίτια τους, φτιάχνοντάς τους φαγητό, πηγαίνοντάς τους στο γιατρό ή καθαρίζοντας τα σπίτια τους. Κι αυτά είναι όλα δωρεάν. Ενώ τέλος, η Μαριναλέντα έχει το υψηλότερο ποσοστό πρασίνου ανά κάτοικο σε όλη την Ανδαλουσία με κήπους αλλά και φυσικά πάρκα μέσα στην πόλη.

Από την άλλη, «εδώ δεν έχουμε χωροφύλακες, θα ήταν μια άχρηστη σπατάλη», λέει ο δήμαρχος. «Δεν έχουμε ούτε παπά - δόξα τω Θεώ!», προσθέτει γελώντας. Πάντως η ελευθερία της λατρείας είναι εγγυημένη όπως και εγγυημένη είναι και η ύπαρξη ανεξάρτητων αγροτών και μικροεπαγγελματιών. Οπως είναι φυσικό, οι κάτοικοι της Μαριναλέντα ούτε καν συζητάνε την εγκατάσταση μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων στην πόλη τους ενώ σφοδρή είναι η αντίθεσή τους απέναντι στις μεταλλαγμένες καλλιέργειες.«Εφαρμόζουμε μια συμμετοχική δημοκρατία, αποφασίζουμε για όλα, από τους φόρους ώς τις δημόσιες δαπάνες, σε μεγάλες συνελεύσεις. Πολλά κεφάλια δίνουν πολλές ιδέες», λέει ο Γκορντίγιο. «Ξέρουμε πως οι άνθρωποι μπορούμε να δουλεύουμε και για άλλες αξίες, όχι αποκλειστικά για το χρήμα. Με το παράδειγμά μας αποδεικνύουμε ότι η ουτοπία δεν είναι χίμαιρα και το καλύτερο βιβλίο είναι η ίδια η ζωή. Πρέπει να ονειρευόμαστε και στη συνέχεια να επιχειρούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα γύρω μας». Και κατέληξε: «Τίποτα δεν είναι αδύνατο!»

Υ.Γ. Για όσους/όσες θα σκεφτούν σοβαρά τη μετεγκατάστασή τους στη Μαριναλέντα να τους ενημέρωσουμε ότι όλοι οι κάτοικοι έχουν πρόσβαση από την πρώτη στιγμή στις κοινωνικές παροχές εκτός από αυτό της στέγασης. Για να βάλουν «ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους» θα πρέπει να συμπληρώσουν δύο χρόνια μόνιμης παραμονής στην πόλη.

Το ρεπορτάζ από την Μυρτώ Μπολώτα (μέλος της Αλληλεγγύης)